محمد صفری- استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی

محمد صفری؛ مشاور شهردار کرج در امور پدافند غیرعامل و رئیس کمیته پدافند غیرعامل این دستگاه، ضمن تشریح اهداف پدافند غیرعامل در شهر کرج، امکانات و نقاط ضعف و قوت شهر در این حوزه را بیان کرد.

اهداف پدافند غیر عامل چیست؟

 ما به دنبال تبیین دفاع غیر نظامی شهری هستیم که به لاتین civil defence  گفته می شود. در دفاع شهری باید یک شهر امن و پایدار در برابر تهدیدات را طراحی کنیم این ویژگی ها عبارتند از: امن و پایدار و مقاوم بودن برابر تهدیدات دشمن، دارای کارکردهای متوازن و توزیع شده در گستره شهر، دارای تعامل مناسب با خارج از شهر برای امکان جابجایی جمعیت، دارای قابلیت مدیریت مطلوب بحران ناشی از جنگ در شهرها، دارای زیر ساخت های مطمئن و امن شهری و چند منظوره در برابر تهاجم دشمن، دارای نظام مدیریت شهری توسعه یافته، نهادینه شده و امن، دارای حد اقل آسیب پذیری در مراکز حیاتی، حساس و مهم شهری، دارای فضاهای امن عمومی کافی برای شهروندان در برابر تهدیدات نوین، دارای فضای امن مدیریت بحران در کلیه حوزه ها و دستگاه ها، دارای شهروندان آموزش دیده با آمادگی بالا و مقاوم و سازماندهی شده در سیستم های منسجم شهری در برابر تهدیدات.

آیا این ایده آل ها قابل اجرا است؟ آیا شهر کرج چنین ویژگی هایی دارد یا می تواند داشته باشد؟

در شرایط فعلی چنین تدابیری برای کرج اتخاذ نشده است لذا در اولین حملات موشکی دشمن، برق و گازدچار اختلال می شود. به دنبال آن بحران آب به وجود می آید و در نتیجه آذوقه مردم با کمبود شدید مواجه می شود. برق و گاز نباشد مواد غذایی قابل نگهداری نیست. ارتباطات مخابراتی و صدا و سیما قطع می شود و مدیران مرتبط با بحران و پدافند غیر عامل وسیله ارتباطی نخواهد داشت. برخی پلها و راه های مواصلاتی مورد اصابت قرار می گیرند و در نتیجه تردد تشدید می شود لذا مهمترین وظیفه تمامی نهادهای مسئول بخصوص مدیران شهری، برنامه ریزی و اقدام جهت کاهش آسیب ها و ایجاد ایمنی و پایداری نسبی زیرساختهای مهم شهر می باشد.

پیشنهاد و راهکارهای شما چیست؟

برای کاهش تلفات و ضایعات مردم غیرنظامی، تاسیسات و تجهیزات شهری، باید در طرح های توسعه جدید شهری و یا حتی بازسازی محله های مخروبه به عناصر دفاع غیرعامل(پدافند غیرعامل) توجه ویژه شود. همچنین باید موارد ساختاری و کارکردی مناسب و پیش بینی جهت مکان یابی بهینه (رعایت اصول و ضوابط پدافند غیرعامل) انجام گیرد که برخی از این موارد عبارتند از:
1- تدوین قوانین و مقررات حمایتی لازم در راستای دفاع غیرعامل شهری از سوی مراجع قانونگذار، استانداری، شهرداری، اداره مسکن و شهرسازی و دیگر ادارات تاثیرگذار.
2- ایجاد پناهگاه پیش ساخته به اندازه کافی
3- ساخت پناهگاه در محیط مسکونی شهروندان و پناهگاه های عمومی
4- ایجاد اماکن امن مانند بیمارستان
5- انتخاب مکان های مناسب برای استقرار مراکز زیست و فعالیت
6- سازماندهی بسیار قوی و منسجم مردم در شهرها
7- برنامه ریزی پیش از بروز فاجعه برای کاهش تلفات و خسارات
8- پیش بینی و ذخیره سازی نیایزهای ضروری مثل سوخت، آب، آذوقه در محدوده شهری
9- توسعه الگوی محلات خوداتکا در شرایط جنگ
10- دومنظوره کردن فضاهای عمومی با قابلیت بهره برداری در شرایط بحران
11- ایجاد و ساماندهی معابر با ویژگی تخلیه و امدادرسانی سریع به مردم
12-اعمال ملاحظات پدافند غیرعامل در نوسازی و بازسازی بافت های فرسوده شهری
13- بهسازی و ایمن سازی وضع موجود ساختمان های عمومی مسکونی مردم
14- ایجاد فرهنگ ایمنی و فرهنگسازی مداوم
15- آموزش مدیران شهری در مورد پدافند غیرعامل
16- لزوم آگاهی شهروندان درباره پدافند غیرعامل

آیا توصیه و یا پیامی به مسئولان شهری دارید؟

با توجه به اینکه استانداری نهاد حاکمیتی است و مرکز ثقل قدرت در استان به شمار می آید ضروی است نسبت به سازماندهی مدیران بحران و پدافند غیر عامل مثل شهرداری اقدام نماید. بخصوص ما در استان نیازمند یک سازماندهی قوی با نگاه مدیریتی یکپارچه شهری هستیم و این اتفاق نمی افتد مگر در مرکز استانداری و با همکاری همه دستگاه ها و بخش های ذیربط.